Mercedes-Benz Museum;
een architectonisch kunstwerk

In 1923 opende Mercedes-Benz het eerste automuseum ter wereld op het fabrieksterrein Stuttgart-Untertürkheim. Jaarlijks komen hier ruim vierhonderdduizend mensen de meer dan 110 jaar Mercedes-Benz merkhistorie bewonderen. In het oude museum kunnen tachtig automobielen getoond worden, te weinig om een gedetailleerd overzicht te geven van de Mercedes-Benz historie. Op 19 Mei 2006 wordt het indrukwekkende nieuwe museum geopend, ontworpen door het Nederlandse architectenbureau Berkel & Bos, waarin 175 automobielen de historie van Mercedes-Benz beschrijven.

Mercedes-Benz Collectie

We spraken met Florijan Hadzic van DaimlerChrysler in het Mercedes-Benz Classic Center te Stuttgart. In deze prachtige omgeving kwam het gesprek al gauw op de enorme collectie Mercedes-Benz automobielen die de firma in de afgelopen decennia heeft verzameld. "De Mercedes-Benz collectie omvat honderden klassieke voertuigen waaronder racewagens, personenauto's en vrachtauto's", vertelt Florijan. "Bijna elke ooit gebouwde Mercedes-Benz is aanwezig in de collectie die zo groot is dat slechts de helft ervan in het nieuwe museum kan worden opgenomen. Mercedes-Benz is al tientallen jaren bezig met het opsporen en aankopen van het eigen historisch erfgoed. We hadden natuurlijk auto's van de productielijn kunnen nemen maar dat had niet de voorkeur. Ten eerste kost dat meer maar het belangrijkste is dat de auto dan geen historie heeft en dat is toch een grote meerwaarde, het verhaal achter de auto dat je museumbezoekers kunt vertellen.
Ontbreken er nog belangrijke stukken in de collectie? "Ja, helaas missen we de Benz Tropfenwagen uit 1923, deze experimentele raceauto met middenmotor is verloren gegaan, het maken van een historisch correcte replica kost miljoenen en daarmee heb je het originele exemplaar niet terug".

Nederlandse architect

Waarom en wanneer werd besloten tot de bouw van een nieuw museum? "In het jaar 1999 werd de opdracht gegeven voor het bedenken van een nieuw museum. Het oude museum werd te klein, de tentoonstelling liet enkel racewagens en personenauto's zien tot de jaren zeventig. De ruimtes waren ook te laag en de vloeren te zwak om vrachtwagens en bussen tentoon te stellen. We wilden de historie beter laten zien en tegelijkertijd ook echt alle soorten voertuigen die Mercedes-Benz als oudste autofabrikant ooit gebouwd heeft.

Het nieuwe museum werd ontworpen door het Nederlandse UN Studio, ook bekend als architectenbureau Berkel en Bos, hoe kwamen zij aan deze opdracht? "Architectenbureaus konden zich inschrijven voor de ontwerpwedstrijd 'Nieuw Mercedes-Benz Museum', het ontwerp van UN Studio werd door de jury unaniem als beste beoordeeld. Het ontwerp van UN studio is meer dan een gebouw, het is een architectonisch kunstwerk dat het charisma van een legendarisch merk als Mercedes-Benz perfect verbeeldt.
Wij hebben het gebouw nog niet gezien, wat is er zo bijzonder aan de architectuur? "Het idee van de architecten was een gebouw bestaande uit twee in elkaar grijpende spiralen. Door dit concept kunnen bezoekers spiraalsgewijs hun weg door het museum vinden. De rondgang loopt van boven naar beneden over negen verdiepingen en men kan gemakkelijk van de ene spiraal in de andere naar boven of naar beneden lopen."
Wij konden ons hier weinig van voorstellen en Florijan nodigde ons uit voor een bezoek aan het nieuwe museum waar de inrichtingswerkzaamheden in volle gang zijn.

Nieuw museum

Het nieuwe museum werd gebouwd tegenover de ingang van de DaimlerChrysler-fabriek in Stuttgart-Untertürkheim. De bouw begon in het jaar 2003 en het gebouw was glasdicht op 3 maart 2005. Het Mercedes-Benz Museum is een indrukwekkend hoogstandje van technologie en vormgeving. Aan de buitenzijde tekenen organisch gevormde schillen van glas en aluminium de intrigerende vormgeving af tegen de hemel. Het grijze plaveisel rondom het gebouw en de trapopgang harmoniëren met gekromde lijnen en vlakken prachtig met het gebouw. Binnen in het gebouw aangekomen valt allereerst op dat ook hier geen rechte lijn te bekennen is, het is een wonderlijke ervaring om onder de 'zwevende' betonnen verdiepingsvloeren te lopen die deel uitmaken van de beide spiralen. Florijan leidt ons naar de centrale ruimte van waaruit bijna vijftig meter omhoog gekeken kan worden naar de bovenste verdieping. Er staat een grote hijsbak die via stalen kabels verbonden is met een hijsinstallatie die in het plafond is geïntegreerd. Met deze hijsinstallatie kunnen zelfs complete vrachtwagens naar de verdiepingen worden gehesen!
"Een aantal jaren geleden zou dit gebouw niet te realiseren zijn geweest" vertelt Florijan. Het is pas sinds kort mogelijk, met behulp van geavanceerde software, technieken en materialen om een dergelijk gecompliceerd gebouw te realiseren dat ook nog eens zoveel gewicht moet kunnen dragen. Het fundament, de verdiepingen, de wanden en de dragende structuur zijn zeer stevig uitgevoerd waardoor het gebouw een zwaargewicht van 110.000 ton is geworden. Het bijzondere is daarentegen dat het gebouw door de vormgeving juist licht en zeer ruimtelijk overkomt".

Met man en macht wordt op dit ogenblik gewerkt om het museum in te richten. Er wordt gewerkt aan de wanden, vloeren, bekabeling, verlichting en het plaatsen van auto's terwijl op andere etages het werk al gereed is en de automobielen al in volle glorie opgesteld staan.

Van boven naar beneden

De bezoeker gaat met één van de drie liften naar de bovenste verdieping waar de rondgang door de historie begint. Eerst ziet men een paard, de voorganger van de auto, en wordt de naderende uitvinding van de automobiel uitgebeeld. Aansluitend staat de bezoeker oog in oog met de eerste 'echte' automobiel die over onze aarde reed; de Benz Patent-Motorwagen Nummer 1 uit 1886. Van hieruit begint de chronologische 'mythe' rondgang door de geschiedenis: men volgt de ontwikkeling van Daimler en Benz via de overgang naar Mercedes-Benz tot onze tijd en verder in de toekomst. Parallel aan de 'mythe' rondgang is er een rondgang langs thema collecties waardoor de bezoeker een perfecte indruk krijgt van de veelzijdigheid van Mercedes-Benz als autofabrikant. Alle presentaties worden na de opening van het museum multimediaal ondersteund door film en computerbeelden op vlakke beeldschermen en de bezoekers krijgen daarnaast in vijf mogelijke talen informatie via een persoonlijke 'audioguide'.
De wanden van de etages kregen per tijdperk andere materialen toegekend, de negentiende eeuw begint met geribbeld geel koper, de jaren vijftig kregen grijs vinyl en de latere jaren veiligheidsglas als wandbekleding langs de rondgangen. Vanaf deze rondgangen kijkt men prachtig neer op de volgende presentatie waar men even later midden in staat. De sfeer binnen het museum is overweldigend en zeer bijzonder, kosten noch moeite zijn gespaard om er iets unieks en bijzonders van te maken. De omgeving is adembenemend mooi en over elk detail werd lang nagedacht. Zelfs de manier waarop de verdieping en presentatie, waar de bezoeker zich bevindt, is weergegeven is uniek: in het beton van de middenwanden zijn nummers uitgespaard die vanaf het plafond prachtig worden aangelicht.
De spiraalvormige rondgangen volgende kwamen we prachtige presentaties tegen, heel erg bijzonder is de 'Steilkurve', een soort kombaan van echt asfalt waarop race- en recordwagens worden getoond. Ook de ontwikkeling van de Mercedes vliegtuigmotoren is zeer interessant; opengewerkte exemplaren hangen aan bijna onzichtbare kabels aan het plafond en zijn uitstekend te bekijken. Af en toe lichtte Florijan een autopyjama op om ons een blik op de verborgen auto te gunnen, een Silberpfeile, een 300 SLR en andere exotica onthullend. Woorden schieten eenvoudigweg te kort om dit museum te kunnen beschrijven, je moet het gezien hebben, de prachtige staat van alle auto's, vrachtwagens en bussen, de sublieme presentatie en natuurlijk het bijna onaards vormgegeven gebouw. 

Florijan: "De nieuwste Mercedes-Benz automobielen zijn niet in het museum te zien, daarvoor kan de bezoeker via een tunnel naar het Mercedes-Benz Center dat naast het museum is gesitueerd. Ondergronds ziet de bezoeker eerst een Maybach presentatie waarna de nieuwste automobielen te bewonderen zijn in het Mercedes-Benz Center".

In april 2006 moet het museum klaar zijn en zal er zes weken intensief proefgedraaid worden. Op 20 mei 2006 worden het Mercedes-Benz Museum en het Mercedes-Benz Center welke tezamen 'Mercedes-Benz Welt' vormen officieel geopend. Vanaf dat moment kunnen de eerste bezoekers zich laten inspireren door de 175 prachtige automobielen in dit indrukwekkendste automuseum ter wereld.